خداينامه، اصلي ترين منبع شاهنامه به خط پهلوي ساساني

به گزارش ميراث آريا (chtn)، کارشناس دورکار پژوهشگاه ميراث فرهنگي در سومين نشست از سلسه برنامه‌هاي همايش‌ها و نشست‌هاي علمي و تخصصي ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري با عنوان کارگاه آموزشي کتيبه‌هاي ايران پيش از اسلام در مورد فارسي ميانه يا پهلوي اشکاني سخن گفت.

مريم دارا دليل نامگذاري زبان پهلوي را دو فرضيه دانست و بيان کرد: فرضيه اول مبني بر اينکه اسم پهلوي از داستان‌هاي پهلواني و شاهي برگرفته شده مردود است.

وي در توضيح اين مطلب ادامه داد: پهلوي از اسم منطقه‌اي به نام پهله شامل قلمرو خراسان، مازندران و جنوب ترکمنستان گرفته شده است.

دانشجوي دکتراي فرهنگ و زبان‌هاي باستاني، مدت زمان حکومت اشکاني را از 247 پيش از ميلاد تا 224 ميلادي عنوان کرد و بيان داشت: حکومت اشکانيان به صورت حکومت ملک الطوايفي و منطقه‌اي است.

وي با بيان اينکه سه نوع نگارش يوناني، يوناني-اشکاني و اشکاني در زمان حکومت دوره اشکاني وجود داشت، گفت: خط يوناني به عنوان خط رايج دوره اول حکومت اشکاني به شمار مي رفت.

دارا با اشاره به اينکه خط اشکاني از آرامي گرفته شده است، اظهار داشت: خط اشکاني داراي 22 نشانه، صامت نگار، حروف مصوت هاي مرکب (ē/ai) و حروف جداگانه است.

وي جهت نوشتن اين خط را از راست به چپ توصيف کرد و يادآور شد: احتمال مي‌ود اشکانيان حتي از زمان هخامنشيان تا يک سده پس از اسلام نيز مي زيسته اند.

پژوهشگر دايرة المعارف بزرگ اسلامي از ديگر ويژگي‌هاي خط اشکاني به نداشتن جنسيت، شمار و صرف نشدن افعال اشاره کرد و بيان داشت: صرف افعال در دوره ميانه به طور معمول توسط فاعل جمله انجام مي‌شده است.

وي از جمله آثار فارسي ميانه به سفال نوشته‌هاي نسا در عشق آباد، بنچاق يا قباله فروش تاکستان در اورامان کردستان و کتبيه اردوان در شوش اشاره کرد.

دارا کتيبه‌هاي دو زبانه ساسانيان شامل اردشير اول در نقش رستم، شاپور اول در نقش رجب، کعبه زردشت، حاجي آباد (نزديک تخت جمشيد) و هرمز در نقش رستم را از ديگر آثار برجاي مانده از فارسي ميانه برشمرد.

وي نرسه در پايکولي (عراق)، دورااُرپرس در ساحل فرات در سوريه (بر ديواره هاي معبد و سفال و پوست)، مجسمه هرکول (+يوناني) و يادگار زريران و درخت آسوريک را از ديگر آثار فارسي ميانه عنوان کرد.

اين کارشناس از جمله آثار باقي مانده از خط فارسي ميانه يا پهلوي ساساني را شامل آثار کتيبه‌اي يا منفصل و آثار کتابي يا متصل عنوان کرد و افزود: آثار کتيبه‌اي يا منفصل نقش بسته بر سفال و سنگ نگاره‌ها داراي خوانش ساده، جهت نوشتاري از راست به چپ، 19 علامت، صامت نگار و برگرفته ازخطوط آرامي است.

وي ويژگي‌هاي آثار کتابي يا متصل و شکسته موجود در کتاب‌ها و به ندرت در سنگ نگاره‌هارا داراي خوانش پيچيده، جهت نوشتاري راست به چپ، 14 علامت و صامت نگار دانست و گفت: اين خط نيز از آرامي گرفته شده است.

دارا از جمله آثار کتابي يا متصل به زند اوستا که در شاهنامه استفاده شده اشاره کرد و گفت: زند ترجمه‌‌اي از زبان اوستايي به زبان پهلوي است که به اين عمل در اصطلاح زندنويسي گفته مي‌شد.

وي خداينامه را به عنوان يکي از آثار کتابي يا متصل مهمترين و اصلي ترين منابع شاهنامه دانست و گفت: اين کتاب به خط پهلوي ساساني نگاشته شده است.

/119

انتهای پیام/

کد خبر 1389122113